Overgangsklachten

Door Mascha Spoor

In onze samenleving zijn we overgangsklachten heel normaal gaan vinden, "het hoort er nu eenmaal bij." Niets is minder waar en dat zien we al als we gaan kijken naar andere landen. In Azië bijvoorbeeld hebben vrouwen geen last van overgangsklachten en ook niet van botontkalking. Dit heeft grotendeels te maken met de voeding die ze daar gebruiken. Verhuist namelijk een Aziatische vrouw naar Nederland of Amerika en adopteert zij het westerse voedingspatroon, dan zal ook zij overgangsklachten krijgen.

Eerst een stukje algemene informatie over de geslachtshormonen van de vrouw:

Tijdens de geslachtsrijpe periode van de vrouw volgt de productie van oestrogenen en progesteron een cyclisch verloop, menstruatie en eisprong wisselen zich af om de twee weken.

Oestrogenen: onder invloed van follikel stimulerend hormoon (FSH) uit de hypofyse (deel in de hersenen), komt in de eerste periode van de menstruatiecyclus vooral de productie van oestrogenen op gang. Oestrogenen stimuleren een aantal belangrijke processen bij de vrouw:

-          helpt de rijping van een follikel in de eierstok te stimuleren;

-          zorgt voor de opbouw van het slijmvlies in de baarmoeder om dit in gereedheid te brengen voor een evt. zwangerschap;

-          is vroeg in de puberteit verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken van de jonge vrouw (borstontwikkeling, groei van geslachtsorganen, breder worden van het bekken, beharing en sluiten van de groeischijven van de botten.

Progesteron: vanaf de eisprong gaat de eierstok, naast oestrogeen ook progesteron produceren. De progesteronafgifte is het gevolg van een sterke stijging van de afgifte van het luteiniserend hormoon (LH) door de hypofyse. Progesteron zorgt voor:

-          remming van follikelgroei;

-          het tegengaan van rijping van nieuwe eicellen;

-          bereidt het baarmoederslijmvlies voor op de evt. zwangerschap.

Een ander belangrijk hormoon is prolactine. Is vooral betrokken bij de melkproductie en in stresssituaties. In de strekking van dit artikel laat ik dit hormoon verder buiten beschouwing.

De belangrijkste grondstof voor de hormonen die betrokken zijn bij de geslachtshormoonaanmaak is cholesterol. Er kan alleen goede hormoonhuishouding ontstaan, als ook de grondstoffen van goede kwaliteit zijn. Hierbij is het met name belangrijk dat er voldoende meervoudig onverzadigde vetzuren worden gegeten, zoals vis, noten en olijfolie.

Maar om uit vetten hormonen te maken, is er nog meer nodig. Zoals cofactoren, vitamine A, B3, B6, C, D, E, magnesium en zink. Voorbeelden van goede voedingsmiddelen waar m.n. vitamine A, B3 en D in zit:

boerenkool, spinazie, broccoli, haring, makreel, olijven, amandelen, zalm en rundvlees.

Wat gebeurt er nu eigenlijk tijdens de overgang?

Allereerst komt de vrouw in de pre-menopauze. In deze periode worden de cycli onregelmatiger en de voorraad eicellen raakt op. De bloedspiegels van de hormonen LH en FSH stijgen en de hoeveelheid oestrogenen wordt steeds lager. Hierdoor blijft de menstruatie uiteindelijk uit en de menopauze is een feit.
Na de menopauze wordt in plaats van onze geslachtsklieren het vetweefsel de belangrijkste bron van oestrogeenproductie. Dit zet testosteron om in oestrogeen. Is er dan ook sprake van overgewicht, dan kan dit zorgen voor een disbalans tussen de hoeveelheid geproduceerd oestrogeen en progesteron.

Vaker is het echter zo dat al tijdens de vruchtbare periode de oestrogeenspiegels te laag waren en na de daling tijdens de pre-menopauze wordt dit duidelijker merkbaar.

Symptomen van een te laag oestrogeen kunnen zijn:

• opvliegers
• nachtzweten
• geheugenproblemen, vergeetachtigheid
• depressie, stemmingswisselingen
• verwardheid
• in zichzelf gekeerd zijn
• dunner worden van de vaginawand en vaginale droogte
• libidoverlies
• hoofdpijn en migraïne
• urineweginfecties en blaasontstekingen
• verlies van botmassa (botontkalking)
• spiermassa neemt progressief af
• het immuunsysteem functioneert minder goed waardoor vaker griepjes, etc.

Oorzaken

- Stress, oestrogeen wordt gemaakt uit meervoudig onverzadigde vetten, net als onze stresshormonen. Omdat onze stressreactie een overlevingsreactie is, heeft deze altijd voorrang op de minder belangrijke 'voortplanting'. Doordat in onze huidige samenleving vaak sprake is van stress en in onze voeding weinig onverzadigde vetten meer voorkomen, is er niet altijd genoeg grondstof om zowel voldoende stresshormoon als oestrogeen aan te maken.

- Tekort aan meervoudige onverzadigde vetten, de grondstoffen van onze geslachts- en stresshormonen.

- Tekort vitamine A en D. Deze stofjes zijn van belang omdat zij de productie van de geslachtshormonen reguleren. Is er tekort aan vitamine A en D, dan wordt er minder oestrogeen aangemaakt. Vitamine D wordt door onze huid aangemaakt als deze blootstaat aan felle zon. In Nederland is de zon echter maar de helft van het jaar sterk genoeg om vitamine D-productie te stimuleren. Daarbij komt dat we de zon vaak vermijden als deze op z'n sterkst is of ons insmeren met zonnebrandcrème, die de straling die vitamine D-productie stimuleert juist blokkeert. Zelfs al gaan we in de zomer regelmatig een half uurtje in bikini buiten in de zon liggen zonder zonnebrandcrème (na een 1/2 uur is de maximale hoeveelheid vitamine D aangemaakt), dan nog zullen we in de winter snel een tekort hebben aan vitamine D. Met een afbraaktijd van 2 maanden is de voorraad al lang op voor de winter om is.

- Cholesterolverlagers kunnen ook invloed op de hormoonhuishouding uitoefenen. Doordat de productie van cholesterol geremd wordt, kunnen de hormonen op basis van cholesterol (onze geslachtshormonen) niet voldoende geproduceerd worden.

Therapieën

Hoe kunnen we nu de productie van oestrogeen in ons lichaam omhoog zien te krijgen? Ten eerste door de bouwstoffen voor oestrogeen aan te bieden. Veel reguliere hormoontherapieën en steeds meer gebruikte sojapreparaten zijn er op gericht om het tekort aan oestrogeen aan te vullen. Dit kan een positief effect hebben op overgangsklachten, het probleem is er echter niet mee opgelost.

Het verminderen van stress - door ontspanningsoefeningen, yoga, creatieve bezigheden, etc. - zorgt er voor dat er meer grondstof overblijft om oestrogeen aan te maken. Verder is het natuurlijk belangrijk om tekorten van mineralen en vitamines aan te vullen.

Door middel van krachttraining prikkelen we ons lichaam tot aanmaak van testosteron wat in het vetweefsel omgezet wordt in oestrogeen en zo zorgt voor een herstel van de oestrogeenspiegels.

Is dit alles gedaan, dan is het als laatste belangrijk om te zorgen dat het lichaam zelf de balans weer hervindt. Ons lichaam heeft een prima zelfherstellend vermogen, mits daar de omstandigheden optimaal voor zijn.

De productie van LH (het hormoon wat ook lijkt samen te hangen met de opvliegers) dient gestabiliseerd te worden en dit kan heel goed met fytotherapeutica (kruiden-extracten in supplementvorm) worden gedaan. Daarbij gebruik ik bij vrouwen in de overgang 3 verschillende kruidenextracten.

Sporten tijdens de overgang

Tijdens de overgang is de hormoonhuishouding dusdanig veranderd, waardoor krachttraining erg belangrijk is ten aanzien van het sterk houden van de botten. Na de overgang stijgt het risico op osteoporose. Daarnaast hebben alle sporten waarbij drukbelasting aanwezig is, een meerwaarde. Daarentegen fietsen en zwemmen dus minder, aangezien hierbij het lichaamsgewicht en de zwaartekracht een veel mindere impact hebben.

Het zal per persoon verschillen of duurlopen of intervaltrainingen het prettigst zijn. Ik geef de voorkeur aan fartlektraining: een prima basis met af en toe het lichaam extra prikkelen. 

Tot slot
Iedere vrouw is uniek, dus ik heb geen kant en klaar recept voor iedere vrouw die in de overgang zit of dreigt te raken. Bij iedere vrouw inventariseer ik de situatie en de aanwezige klachten. Om vervolgens een passende en effectieve therapie erop af te stemmen. Voeding, beweging en aanvulling met bepaalde supplementen zullen hierbij in ieder geval aan bod komen en is verder afhankelijk van de situatie.

Voor meer informatie of vragen, voeding- en/of trainingbegeleiding, kun je uiteraard contact met mij opnemen.

Paramedisch centrum Luxor 5222525 of orthomolecualirzeewolde@xmsnet.nl.